Zaburzenia trawienia – przyczyny

Prawidłowy proces trawienia jest niezbędny do tego, aby wszystkie dostarczone wraz z pożywieniem składniki pokarmowe mogły zostać wchłonięte. Zaburzenia trawienia, które powodują szereg zaburzeń wchłaniania, mogą być spowodowane przez mi.in. alergie pokarmowe, nietolerancje pokarmowe czy infekcje bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze. Aby poradzić sobie z zaburzeniami trawienia, przede wszystkim trzeba znaleźć ich przyczynę.

Co to jest trawienie?

Proces trawienia to najprościej ujmując rozłożenie większych cząstek pokarmowych, czyli tłuszczów, białek i węglowodanów, na mniejsze części, aby mogła one zostać wchłonięte do organizmu w świetle jelita. Proces ten rozpoczyna się już w jamie ustnej, gdzie wstępnie rozkładane są węglowodany, przy pomocy enzymu zawartego w ślinie – amylazy.

Kolejnym odcinkiem gdzie kontynuowane jest trawienie jest żołądek. Zawarty w nim sok żołądkowy zawiera mieszankę enzymów i możliwe jest w nim rozkładanie białek (przy pomocy pepsyny) oraz tłuszczów (z udziałem lipazy żołądkowej). Kwas solny w żołądku o odpowiednio niskim pH służy do aktywowania enzymu trawiącego białka, który występuje pierwotnie w nieaktywnej formie jako pepsynogen.

Z żołądka pokarm przemieszcza się do dwunastnicy i dalszych odcinków jelita cienkiego, gdzie kończy się proces trawienia. Do jelita dociera sok trzustkowy (przewodem łączących trzustkę z jelitem). Sok ten zawiera mieszankę enzymów: maltaza i amylaza trzustkowa – trawiącą białka, lipaza trzustkowa – trawiącą tłuszcze, elastaza, trypsyna, chymotrypsyna – rozkładające białka. Jelita również produkują sok jelitowy który zawiera mieszankę enzymów o podobnej funkcji (laktaza, amylaza, lipaza, peptydaza). Do jelita dociera także żółć, która jest magazynowana w woreczku żółciowym, a która odgrywa istotna role w trawieniu tłuszczów. Pomaga w ich emulgacji i lepszym działaniu lipaz. Dopiero tak rozłożone cząsteczki węglowodanów, tłuszczów i białek mogą zostać wchłonięte.

Zaburzenia trawienia – objawy

Jak widzisz proces trawienia dostarczonych z pożywieniem składników odżywczych jest dość skomplikowanym i angażuje wiele odcinków układu pokarmowego. Często zaburzenie w jednym z nich ma swoje konsekwencje w postaci zaburzeń trawienia. Typowymi objawami wynikającymi z takiego stanu rzeczy są:

  • wzdęcia
  • zaparcia
  • bóle brzucha
  • biegunki wodniste (najczęściej problem z trawieniem węglowodanów)
  • biegunki z domieszką śluzu, krwi (alergie pokarmowe, choroby zapalne jelit)
  • biegunki tłuszczowe (problem z trawieniem tłuszczów)
zaburzenia trawienia - przyczyny

Do innych objawów które mogą świadczyć o zaburzeniach trawienia, a które nie są aż tak oczywiste, jest odczuwanie zmęczenia, ogólne osłabienie czy problemy ze snem. W konsekwencji prowadzi to to niedoborów składników pokarmowych, co zaburza harmonijne działanie naszego organizmu i przyczynia się do występowania innych problemów np. w układzie hormonalnym. Warto więc obserwować to, co zostawiamy w toalecie. Nie bagatelizujmy żadnych niepokojących objawów, bo im wcześniej rozpoznamy problem i się nim zajmiemy, tym łatwiej i szybciej się z nim uporamy.

Zaburzenia trawienia – możliwe przyczyny

Zaburzenia trawienia są silnie związanie z zaburzeniami wchłaniania, ponieważ bez prawidłowego trawienia trudno mówić o dobrym wchłanianiu. Jakie mogą być więc przyczyny zaburzenia trawienia?

Infekcje wirusowe przewodu pokarmowego

Wirusy które odpowiadają za infekcje przewodu pokarmowego powodują niszczenie śluzówki jelita. To z kolei powoduje problemy z prawidłowym trawieniem i wchłanianiem, zwłaszcza laktozy. Dlatego przy infekcjach wirusowych warto graniczyć w swojej diecie produkty mleczne.

Nietolerancje pokarmowe

Przyczyną nietolerancji pokarmowych jest niedobór lub brak enzymów trawiennych odpowiedzialnych za trawienie poszczególnych składników pożywienia. Objawiają się one reakcją od strony układu pokarmowego np. biegunką, bezpośrednio po spożyciu danego produktu. Dotyczą one najczęściej laktozy i fruktozy. Niestrawione części przedostają się do jelita grubego i powodują ściąganie tam większej ilości wody, co powoduje biegunki. Zalegające, niestrawione cząstki ulegają też fermentacji, powodując gazy i wzdęcia.

Przerost mikroflory w jelicie cienkim

Nasze jelito w sposób naturalny jest zamieszkiwane przez bardzo liczne bakterie, które żyją z nami w symbiozie. Problem pojawia się wtedy kiedy mamy nieodpowiednią ilość lub jakość naszej mikrobioty, w której na przykład zaczynaja dominować bakterie patogenne. Powoduje to uszkodzenie nabłonka jelit, nadmierną produkcje gazów oraz powstawanie endotoksyn, mających niekorzystny wpływ na cały nasz organizm.

Alergie pokarmowe

Spożywanie produktów spożywczych na które mamy alergie w dłuższej perspektywie również doprowadza do uszkodzenia enterocytów i utrzymywania się stanu zapalnego w całych organizmie.

Celiakia

To choroba która jest spowodowana nietolerancją glutenu i prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych i zaburzenia wydzielania enzymów trawiennych, co w konsekwencji powoduje zaburzenia trawienia i wchłaniania tłuszczów, białek i węglowodanów.

Pasożyty

Pasożyty bytujące w naszym przewodzie pokarmowym również mogą przyczyniać się do wielu nieprzyjemnych dolegliwości trawiennych. Jeśli mamy silny układ odpornościowy, nasz organizm poradzi sobie z ich zwalczanim. Jeśli jednak jesteśmy osłabieni lub mamy zaburzenia pracy żołądka, wtedy pasożyty mogą nadmiernie się rozwijać i siać spustoszenie w naszym organizmie. Szczególnie niebezpieczna w kontekście układu pokarmowego jest giardioza spowodowana przez pierwotniaka Giardia Lamblia, która jest zarówno ciężka do zdiagnozowania i wyleczenia. Często bytuje w przewodach żółciowych, utrudniając prawidłowe trawienie tłuszczów.

Choroby trzustki

Stan zapalny w trzustce może doprowadzić do zaburzenia prawidłowego wydzielania enzymów trawiennych i co za tym idzie, zaburzenia trawienia i wchłaniania.

Choroby zapalne jelit

Tak zwane nieswoiste choroby zapalne jelit (jak choroba Leśniowskiego-Crohna) powodują stan zapalny zwłaszcza w końcowym odcinku jelita, ale mogą też dotknąć całego odcinak przewodu pokarmowego. Konsekwencją tego jest uszkodzenie śluzówki jelita i zaburzenie procesu trawienia i wchłaniania.

Zaburzenia trawienia – jak sobie poradzić

Przede wszystkim należy zacząć od zaadresowania przyczyny występowania zaburzeń trawiennych. Dopiero wtedy można podjąć odpowiednie kroki. Po wyeliminowaniu źródła problemu należy skupić się na zregenerowaniu śluzówki układu pokarmowego i wtedy najczęściej wszelkie dolegliwości ustają. W przypadku alergii pokarmowych czy celiakii dodatkowo należy unikać lub całkowicie wyeliminować pokarmy które nam szkodzą. W przypadku zdiagnozowania pasożytów, dysbiozy jelitowej czy chorób zapalnych jelit zazwyczaj niezbędne jest leczenie farmakologiczne. Przy niedoborach enzymów trawiennych stosuje się je w postaci odpowiednio dobranych preparatów zewnętrznych.